De schoonheid van ons vak

Auteur: Gepubliceerd op: 
Column

De geneeskunde is mooi – ik denk dat we het daar wel over eens zijn. Zelf kwam ik hier ergens in de vierde klas van de middelbare school achter, maar echt goede redenen voor deze voorkeur heb ik nooit kunnen geven. “Het contact met mensen” en “het kunnen helpen” klinkt allemaal wel leuk maar ergens bleef ik toch hopen dat er een dieper gegronde (en originelere, laten we eerlijk zijn) reden was bij mij. Die reden vond ik.

Het was geen geleidelijk besef, ook niet echt een eureka-moment, het was meer alsof de reden in de afgelopen jaren was ontstaan zonder dat aan me te laten weten, tot op een willekeurig moment in de trein in de buurt van Amersfoort. Genoeg mysterieus gedoe, want zo’n openbaring was het nou ook weer niet – ik ben vooral gewoon blij dat ik er eindelijk uit ben. Of denk te zijn, want wie weet bedenk ik nog eens wat.

Wat voor mij de geneeskunde zo bijzonder maakt zijn niet zozeer de geredde levens, de blije patiënten of de wonderlijkheden van het menselijk lichaam. De momenten die er voor mij toe doen zijn geen gebeurtenissen, maar vragen. Hoe ver kunnen we gaan in het selecteren op IVF-embryo’s? Mogen we oordelen over de redenen van een vrouw om haar zwangerschap af te breken? Moeten rokers lager op de wachtlijst? Willen we wel door blijven behandelen als het het allemaal niet meer waard is? Hoe liberaal mogen we zijn in het toedienen van euthanasie? Kunnen we een anorexiapatiënt dwangvoeding blijven geven?

Zulke vragen confronteren ons met het feit dat we een vak hebben gekozen waarin het verschil tussen goede en slechte beslissingen lastig te vinden kan zijn – hoe veel protocollen we ook hebben en hoe duidelijk Clinical Medicine ook lijkt te zijn. En is dat erg? Absoluut niet, zo lang je er voldoende bij stil blijft staan. Zolang we maar blijven beseffen dat gebeurtenissen en onze reacties daarop niet altijd vanzelfsprekend zijn, zolang we bedenktijd blijven nemen als het om de echt lastige keuzes gaat. Zolang we naast “het moet van de opleider/supervisor/enge chirurg” ook naar dieper liggende verklaringen voor onze keuzes en gedrag blijven zoeken. Zolang we durven te twijfelen.

Natuurlijk, andere vakken hebben ook diepgang. Toch denk ik niet dat je veel ethiek zal tegenkomen bij de talen, of bij technische studies. Civiele techniek is vast een prachtige studie, maar beton en staal brengen toch wat minder interessante ethische dilemma’s met zich mee. Nee, geneeskunde is bij uitstek het vak waar je de echt moeilijke vragen zal tegenkomen. Zo’n vraagstuk, dat grijze gebied, maakt de geneeskunde zo lastig, zo uniek en vooral zo vreselijk interessant.